Zespół:pałacowy i folwarczny, koniec XVIII, XIX w.
Obiekt:pałac, nr rej.: 2514/A z 19.02.1955
Park:nr rej.: 2514/A z 19.02.1955
Stan obecny
Dom Pomocy Społecznej
Historia
Pałac z lat 70 - tych XVIII w.
Pierwsza wzmianka historyczna o wsi pochodzi z 1170 r. Od XIV do XVI w. Jarogniewice pozostawały w rękach rodziny Jarogniewskich herbu Orla, czyli Szaszor. Jan Jarogniewski wsławił się w latach 1382-1412 niezliczonymi procesami z sąsiadami, a także został skazany na grzywnę za fałszywe naganienie szlachectwa. Pozywany był przez Żydów o zwrot pożyczek wraz z lichwą. Jarogniewscy dali początek rodzinom Chobienickich i Jaromirskich. W XVIII w. Jarogniewice były własnością starej, średniozamożnej rodziny wielkopolskiej Golińskich, a potem Sokolnickich. Pałac wzniesiony został ok. 1770 r. z fundacji Antoniego Łosia Golińskiego na miejscu dawnego drewnianego dworu. Od 1825 r. do wybuchu drugiej wojny światowej majątek pozostawał w rękach Żółtowskich, z których Jan i jego syn Stanisław otrzymali w 1840 r. tytuł hrabiów pod warunkiem utrzymania Jarogniewic. W 1893 r. Stanisław Borecki, architekt znany z wielu dzieł stylu narodowego, m.in. pałacu w Winnej Górze, przebudował pałac dla Adama Żółtowskiego, zmieniając częściowo wnętrze i dekorację zewnętrzną oraz dodając między innymi lukarny. W 1926 r. obszar majątku liczył 862 ha. W 1939 r. właścicielką Jarogniewic była hr. Maria Żółtowska. W czasie wojny administrowali tu Niemcy. Po zakończeniu 2 wojny światowej majątek został znacjonalizowany i stał się własnością Skarbu Państwa Polskiego. W maju 1945 r. w pałacu zaczęto organizować szkołę dla ociemniałych inwalidów wojennych i wojskowych. Pierwsi mieszkańcy zaczęli napływać tutaj w 1 poł. czerwca 1945 r., prosto z frontu i szpitali frontowych - byli to zarówno mężczyźni jak i kobiety. Przybyli tu, aby po utracie wzroku w wyniku działań wojennych nauczyć się nowego zawodu, określonych czynności manualnych, a w konsekwencji przygotować się do nowych warunków życia. 120 osób, przy wydatnej pomocy PCK stworzyło warsztaty, w których pod okiem instruktorów i nauczycieli uczyli się nowego zawodu. Wykonywali szczotki, wiklinowe kosze, gięli kapsle do butelek. Uczyli się wykonywać różne elementy oraz drobny sprzęt gospodarstwa domowego. Państwowy Zakład dla Niewidomych (taką nazwę nosił ówcześnie) w 1949 r. zmienił swój charakter i nazwę na Państwowy Zakład Specjalny dla Niewidomych i Ociemniałych, później na Państwowy Dom Pomocy Społecznej, a od 1995 r. nazwa instytucji brzmiała Dom Pomocy Społecznej dla Osób Niewidomych, Ociemniałych i Niedowidzących. W 1999 r. zmieniono nazwę na Dom Pomocy Społecznej dla osób niepełnosprawnych fizycznie ze szczególnym uwzględnieniem niewidomych, ociemniałych i z resztką wzroku.
Opis
Pałac klasycystyczny. Należy do tej samej grupy pataców klasycystycznych co nieco wcześniejszy pobliski Racot i nieco późniejszy Śmietów. Obecny wygląd zawdzięcza zarówno swemu pierwotnemu kształtowi, jak i późniejszym przebudowom. Piętrową rezydencję zbudowano na planie prostokąta z portykiem na osi, wspartym na dwóch parach jońskich kolumn i zwieńczonym trójkątnym frontonem. Przed portykiem znajduje się taras z murowaną balustradą i dwoma posągami muflonów. W zwieńczeniu ryzalitu znajduje się murek attykowy z herbami właścicieli: Ogończyk - Żółtowskich i Szreniawa - Kwileckich. W elewacji ozdobą są pilastry jońskie w wielkim porządku. Po bokach korpusu głównego znajdują się wąskie, parterowe przybudówki zakończone tarasami. Elewacja ogrodowa posiada trójboczny ryzalit, w którym mieści się ośmioboczna sala balowa. Całość kryta jest blaszanym dachem czterospadowym z lukarnami. Z pałacem połączone są trzy oficyny. Od strony północnej stoi oficyna z trójkondygnacyjną wieżą, na której są dwa zegary słoneczne. Wszystkie oficyny i pałac połączone są łącznikami, oficyna płd. z domkiem ogrodnika połączona murem, do którego dobudowano później przybudówkę. Oficyna płd.-zach. (obecny budynek dyrekcji) - wzniesiona w końcu XVIII w., a przebudowana po 1893 r. Oficyna płd.-wsch. wzniesiona ok. 1870 r. z wykorzystaniem murów wcześniejszego budynku na południe od pałacu. Oficyna płn. wzniesiona w 2 poł. XIX w., pierwotnie wolnostojąca, częściowo rozebrana i przebudowana ok. 1900 r. - obecnie znajduje się tam kaplica p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej oraz kuchnia główna. W 1904 r. powstała stajnia koni wyjazdowych - przebudowana na pawilon mieszkalno-rehabilitacyjny w 1997 r., a w płd. części parku na pocz. XX w. wzniesiono Domek Ogrodnika. W 1996 r. wybudowano nowy pawilon mieszkalny. We wnętrzach pałacu zachowane są fragmenty dawnej sztukaterii, stolarki okiennej i drzwiowej. Układ wnętrz został częściowo zmieniony.
Park
Park krajobrazowy typu angielskiego z przeł. XVIII i XIX w. o pow. ok. 6,4 ha. Park jest ładny i zadbany, z dwoma stawami i domem ogrodnika. Drzewostan składa się z wiązów, jesionów, dębów, buków i daglezji. Występują tu okazy pomnikowe: dęby szypułkowe, dęby błotne, buki pospolite, lipy drobnolistne i lipa amerykańska.
Inne
Zabudowania folwarczne z 1 poł. XIX w., m.in. czworaki dworskie z k. XVIII w. z profilowanymi szczytami
Stajnia koni wyjazdowych
Domek ogrodnika
Kapliczka
3 oficyny, w tym z jedna z k. XVIII w., nr rej.: 2515/A z 19.02.1955
tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011
Galeria czerwiec 2014
Comments