Kościół w latach 1728-35 pełnił funkcje głównej świątyni opactwa cystersów i wstęp do niego mieli tylko mnisi, a ówcześni mieszkańcy Krzeszowa piękno świątyni mogli podziwiać tylko w wielkie święta takie jak Wielkanoc czy Boże Narodzenie. Dziś wszyscy mogą podziwiać przepiękną architekturę, stelle, malowidła, rzeźby i inne elementy wyposażenia sakralnego świątyni. Piękno kościoła daje się odczuć w każdym jego miejscu, a dodatkowo gra światła potęguje bardzo ciekawy nastrój wnętrza świątyni.
Sklepienie bazyliki pokrywają freski autorstwa Georga Wilhelma Neunhertza. W ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz o wymiarach zaledwie 60 x 37,5 cm. Przedstawia on Matkę Bożą z dzieciątkiem. Wedle tradycji ikona została namalowana na desce stołu, przy którym Najświętsza Rodzina modliła się i spożywała posiłki. Niepodważalnym faktem jest, że obraz ten należy do najstarszych w Polsce.
Rys Historyczny
1292-1301 - Cystersi wznoszą pierwszy kościół w Henrykowie. Budowla była niszczona podczas wojen husyckich i wojny trzydziestoletniej.
1622 - Cudowne odnalezienie pod posadzką zakrystii obrazu Matki Bożej ukrytego w 1426 r.
1661 - Ukończono przebudowy gotyckiego kościoła w stylu barokowym.
1728-1735 - Budowa nowego, barokowego kościoła z fundacji krzeszowskiego opata Innocentego Fritscha, prawdopodobnie wg projektu Kiliana Ignaca Dientzenhofera lub Christophorusa Tauscha, pod kierownictwem Josepha Antona Jentscha. Większość prac rzeźbiarskich wykonał znakomity czeski i śląski rzeźbiarz Ferdinand Maximilian Brokoff (zm. 1731) oraz jego uczeń Anton Dorasil.
1733-1735 - Georg Wilhelm Neunhertz, wnuk Michaela L. Willmanna, wykonuje polichromię wnętrza. Obrazy do ołtarzy wykonali: Peter Brandl oraz Felix Anton Scheffler.
1740-1743 - Felix Anton Scheffler maluje obrazy do ołtarzy bocznych, do których nastawy ołtarzowe stworzył w latach 1760-1781 Joseph Lachel.
Z Zewnątrz
Kościół klasztorny w Krzeszowie jest jedną z największych i najpiękniejszych świątyń barokowych w całej Europie. Kościół założony został na planie krzyża z wydłużonym, skierowanym na wschód prezbiterium. Potężna budowla przykryta została mansardowym dachem. Nad skrzyżowaniem naw ustawiono sygnaturkę z krzyżem biskupim o dwóch ramionach, przypominającym, że od 1547 r. klasztor wraz z dobrami był wyjęty spod jurysdykcji biskupiej.
Nad klasztornym dziedzińcem wznosi się wysoka dwuwieżowa fasada o dynamicznym charakterze, który nadaje jej falista, wklęsło-wypukła linia gzymsów oraz wertykalna, wznosząca się ku górze sylweta, akcentowana licznymi kolumnami i pilastrami, zwieńczona okazałymi ażurowymi hełmami.
Fasada dzieli się na trzy strefy. Strefa dolna, zarezerwowana dla kultu zwykłych śmiertelników. Znajdziemy tam figury św. Scholastyki i Benedykta, Mojżesza, św. Grzegorza oraz św. Bernard i Ludgarda, patronów cystersów. Pomiędzy figurami znajdziemy kartusz z koroną austriackich Habsburgów.
Strefa środkowa związana jest z kultem Najświętszej Marii Panny. Zobaczymy na niej trzy grupy figuralne - przedstawienie Marii Niepokalanej, scenę Zwiastowania oraz Nawiedzenia.
Strefa górna przeznaczona jest dla kultu boskiego. Pomiędzy wieżami umieszczono figury Trójcy Świętej w typie Tronu Łaski, gdzie siedzący na tronie Bóg Ojciec trzyma ukrzyżowanego Syna, a nad nimi znajduje się gołębica - przedstawienie Ducha Świętego. Hełmy obu wież wieńczą figury aniołów-geniuszy trzymających serce Jezusa na wieży północnej oraz serce Maryi na wieży południowej.
Wnętrze Kościoła
Wymiary kościoła przedstawiają się następująco. Długości wnętrza kościoła 80 m, długość zewnętrzna z mauzoleum i kaplicami to 118 m, szerokość wnętrza nawy 29 m, sklepienie w najwyższym punkcie ma wysokość 25,7 m. Kościół pomimo ogromnych wymiarów pozostaje w zgodzie z typowym dla największych dzieł sztuki barokowej wrażeniem zespolenia w jedno zbiorowe dzieło wszystkich sztuk architektury, rzeźby i malarstwa. Wrażenie to dopełnienia bogata oprawa muzyczna podczas nabożeństw.
Przedsionek kościoła udekorowano licznymi malowidłami ściennymi. Sklepienie przedsionka przedstawia motyw Dobrego Pasterza, znajdziemy tu Chrystusa nauczającego Apostołów modlitwy „Ojcze nasz…”, oraz zilustrowaną przypowieść o faryzeuszu i dobrym celniku. Na ścianie zachodniej umieszczono w starotestamentowych scenach podobizny czterech wybitnych opatów krzeszowskich. Po prawej stronie od wejścia przedstawiono króla Salomona wskazującego na ukończoną świątynię i portrety opatów Innocentego Fritscha jako budowniczego i Benedykta II Seidla, który doprowadził do konsekracji. Na lewo zaś prorok Natan oznajmia królowi Dawidowi, że to Salomon wybuduje świątynię w Jerozolimie. Powyżej umieszczono portrety opatów Bernarda Rosy i Dominika Geyera. To oni stworzyli materialne podstawy pod budowę nowego kościoła.
Nawa kościoła ma układ emporowo-halowy. Do szerokiej nawy głównej przylegają po obu stronach płytkie kaplice z emporami powyżej. Za nią od wschodu znajduje się nawa poprzeczna i prezbiterium również z kaplicami po bokach. Przestrzeń wewnętrzna sprawia wrażenie dynamicznej, dzięki licznym krzywym liniom tworzonym przez balustrady, żaglaste sklepienia na gurtach oraz dzięki światłu padającemu z okien kaplic bocznych i empor.
Ogromne sklepienie ilustruje przymioty Emmanuela Mesjasza z proroctwa Izajasza a po jego bokach znajdziemy sceny z historii zakonu cystersów.
Przy organach w pierwszym przęśle sklepienia, zilustrowano cechę Admirabilis (Przedziwny, Cudowny) - w głównej scenie Bóg Ojciec objawia pierwszym rodzicom, Adamowi i Ewie, Maryję, jako Tę, która naprawi grzech pierworodny. W kolejnym przęśle zilustrowano Consiliarius (Doradca, Rządzący) - z centralną sceną Bożego Narodzenia i pokłonem aniołów, pasterzy oraz niewiast. Trzecie pole sklepienia to Deus (Bóg). Zilustrowane tu sceną Ofiarowania Chrystusa w świątyni. W kolejnym czwartym polu Fortis (Mocny) pokazano scenę zaprzeczającą temu określeniu a mianowicie ucieczkę Świętej Rodziny do Egiptu, podczas której jednak na widok uciekającego Dzieciątka spadają z piedestałów posągi pogańskich bóstw. Skrzyżowanie naw to ciekawe iluzjonistyczne przedstawienie kopuły. W jej wnętrzu rozgrywa się scena Pater Futuri Saeculi czyli Ojciec Przyszłego Wieku. Chrystus w centrum Niebiańskiego Jeruzalem, otoczony apokaliptycznymi starcami oraz świętymi cysterskimi, widzi nadchodzącą Oblubienicę, wniebowziętą Maryję. Gest Jej ręki skierowanej ku ziemi znamionuje wstawiennictwo u Syna za członkami Kościoła. Sklepienie prezbiterium przedstawia Princeps Pacis (Książę Pokoju) i ilustruje Koronację Maryi. Po bokach głównej sceny pojawiają się treści związane z fundatorami opactwa książętami śląskimi, po lewej św. Jadwiga, Henryk Pobożny i księżna Anna a po prawej stronie Bolko I pośród Przemyślidów i Piastów.
Wyposażenie
Bogate barokowe wyposażenie uzupełnia cenne religijne pamiątki, często starsze od samej świątyni. Są nimi cudowny obraz Matki Bożej w prezbiterium oraz figurka Chrystusa-Emmanuela i krucyfiks z Wierzbnej w ramionach transeptu.
Do najważniejszych elementów wyposażenia należy ołtarz główny z przełomu 1748-1758r. Nad stojącą osobno mensą (stołem ofiarnym) i tabernakulum umieszczono w srebrnej ramie cudowny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Ikonę utrzymaną w charakterystycznym dla Kościoła wschodniego typie Marii-Hodegetrii (Przewodniczki - podobnie jak Matka Boska Częstochowska). Rysunek szat na ikonie jest charakterystyczny dla Bizancjum i pozwala datować ją nawet na XIII w. W centrum nastawy ołtarzowej znajduje się obraz Wniebowzięcia Maryi Petera Brandla, otoczony alegoriami chórów anielskich. Po bokach nad portalami prowadzącymi do Mauzoleum Piastów, znajdziemy alegoryczne figury Miłości i Nadziei.
Stelle stojące w skrzyżowaniu naw datuje się na 1730-1735r, są bogato dekorowane licznymi rzeźbami z umieszczonymi w zwieńczeniu grupami figuralnymi patriarchów i proroków starotestamentowych, apostołów, męczenników oraz uczonych.
W północnym ramieniu transeptu znajduje się kaplica będąca kopią domu Maryi, przeniesionego w trakcie wypraw krzyżowych z Nazaretu do Loreto we Włoszech. Wewnątrz znajduje się płaskorzeźba Madonny z Dzieciątkiem dłuta Georga Schröttera z 1676 r.
Przed kaplicą ustawiony jest ołtarz Przodków Chrystusa na którym znajdziemy starsze od kościoła obrazy pędzla Michaela L. Willmanna. Od wschodu zaś ustawiono ołtarz z figurką Emmanuela, Dzieciątka Jezus, z początku XVII w.
W południowym ramieniu transeptu oglądniemy na sklepieniu męczeństwo cystersów podczas napadu husytów na klasztor w 1426 r. Przy ścianie południowej stoi ołtarz z obrazem „Czternastu Wspomożycieli” Johanna Franza Hoffmanna z 1760r. Przy ścianie wschodniej jest ołtarz Krzyża Świętego z 1744-1746r, z późnośredniowiecznym krucyfiksem z Wierzbnej, a powyżej w niszy okiennej malowidło ze scenami pasyjnymi.
Kościelna ambona wznoszona była etapami od 1736 r. przez Antoniego Stenzla. Na brzegu jej baldachimu znajdują się rzeźby Ewangelistów Antona Dorasila. Kosz i balustrady zdobią figury Josepha Lachela - cnoty kardynalne i doktorzy Kościoła, a w zwieńczeniu figury Trójcy Świętej.
Empora zachodnia wypełniona jest prospektem organowym projektu Michała Englera Młodszego, wzniesionym w latach 1732-1737. Dekoracja rzeźbiarska przedstawia scenę adoracji Dzieciątka Jezus przez Marię i Józefa oraz orkiestrę anielską.
Tekst na podstawie źródła:http://www.zabytkidiecezjilegnickiej.pl/i
Comentários