Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy w Rudach Początki zakonu cystersów sięgają roku 1098, kiedy to opat Robert de Molesmens opuścił macierzysty klasztor benedyktynów, w Molesmens i założył w Dijon w Burgundii nowy zakon nawiązujący do pierwotnej, surowej reguły św. Benedykta. Zakon zdobył szybko popularność nie tylko we Francji, ale też i w innych częściach Europy, docierając około 1140 roku do Jędrzejowa. Za fundatora opactwa uchodzi książę Władysław, który właśnie z Jędrzejowa około 1253 sprowadził do Rud cystersów. Granice posiadłości klasztornych zostały określone zasadą odległości trzech mil od: Gliwic, Raciborza i Koźla. Sprawna i zaradna gospodarka cystersów w Rudach od początku ich obecności sprawiła, że w krótkim czasie założyli oni osiem nowych wsi, prowadzili uporządkowaną gospodarkę rolną, kolonizując dzikie jak dotąd tereny. Zajmowali się browarnictwem, bartnictwem, a także produkcją węgla i smoły. W dolinie rzeki Rudy założyli stawy, w których prowadzili hodowlę ryb.
Wybudowali system tam i kanałów, dzięki którym funkcjonowały huty żelaza, miedzi i szkła. Szeroko zakrojona działalność gospodarcza wpływała na przeobrażanie krajobrazu, ale również zasilała klasztorny skarbiec. W miarę jak kasa klasztorna pęczniała zmieniał się wygląd klasztoru. W XVII i XVIII w. regułą stała się budowa nowych, bardziej reprezentacyjnych kompleksów klasztornych, nawiązujących swym architektonicznym ukształtowaniem do obiektów rezydencjonalnych. Podobnie było w Rudach, chociaż tutaj uniknięto gigantomanii znanej z obiektów w Lubiążu czy Henrykowie na Dolnym Śląsku. Po sekularyzacji w 1810 roku klasztor zakończył swoją działalność w Rudach.. W roku 1820 dobra raciborskie, do których należał też dawny majątek rudzkiego opactwa, przekazano landgrafowi Wiktorowi Amadeuszowi von Hessen-Rotenburg, który tym samym stał się jednym z największych posiadaczy ziemskich na Górnym Śląsku. Na swoją rezydencję wybrał on poklasztorny kompleks w Rudach, który musiał prezentować się wciąż imponująco, skoro dwukrotnie – w 1820 i 1822 roku – gościł rosyjskiego cara Aleksandra I. Budynki klasztoru i pałacu opackiego dostosowano do nowej funkcji, a ich otoczenie przekształcono w okazały park. Stąd przez ponad sto dwadzieścia lat przedstawiciele rodu Hohenlohe-Waldenburg-Schillingfürst administrowali rozległymi dobrami przekształconymi w 1821 roku w tzw. księstwo mediatarne.
W czasach narodowego socjalizmu rodzina książęca należała do grona arystokratów niechętnych nowemu systemowi. Nie uchroniło jej to przed konsekwencjami polityki Adolfa Hitlera. We wrześniu 1939 książę dziedzic zginął jako żołnierz jednostek pancernych podczas ataku na Polskę. Jego ciało spoczęło w krypcie kościoła w Rudach. Los zabudowań dopełnił się w 1945 roku, gdy zostały podpalone przez żołnierzy Armii Czerwonej. Pożar zniszczył świątynię i rezydencję. Polskie władze ograniczyły się w latach 1947-50 do zabezpieczenia pogorzeliska. Odrestaurowano jedynie kościół, natomiast pozostałą część kompleksu pozostawiono w stanie wypalonej ruiny. Nowy etap w dziejach zespołu pocysterskiego rozpoczął się wraz z przekazaniem budynków i terenu parku diecezji gliwickiej. Uczynił to w roku 1998 w imieniu skarbu państwa ówczesny wojewoda katowicki. Umożliwiło to podjęcie zakrojonej na szeroką skalę rewitalizacji, której pierwszy etap zakończono w roku 2008. Rok później w odnowionych budynkach dawnego klasztoru rozpoczął działalność Ośrodek Edukacyjno-Formacyjny Diecezji Gliwickiej. W 2009 roku papież Benedykt XVI podniósł rudzką świątynię do rangi Bazyliki Mniejszej.
http://www.rudy-opactwo.pl/
Comments