Glisno

Budynek pałacu zlokalizowany w południowej części miejscowości wraz z założeniem

fol­warcznym oraz parkiem. Obiekt zwrócony jest elewacją frontową w kierunku północ­no-wschodnim, poprzedzony misą fontanny i gazonem. Po zachodniej stronie pałacu zlo­kalizowane jest założenie folwarczne z dziedzińcem gospodarczym. Po stronie południo­wej rozciąga się park w typie krajobrazowym liczący ok. 28 ha, z ruinami mauzoleum rodu von der Marwitz na osi widokowej od elewacji parkowej pałacu i mniejszym mauzoleum rodu von Wartenberg oraz romantycznymi ruinami mostu.

Miejscowość posiada metrykę średniowieczną i stanowiła własność kolejnych rodów rycer­skich, a następnie w okresie nowożytnym rodu von Waldow, wywodzącego się z pobliskich Lubniewic. W XVI wieku w miejscu dzisiejszego pałacu istniał zapewne dwór będący wła­snością Kaspera i Hansa von Waldow. W okresie wojny trzydziestoletniej majątek został w poważnym stopniu zniszczony i następnie odsprzedany von der Marwitzom. Po wojnie siedmioletniej należał do niejakiego Trossckei, aby wkrótce znaleźć się w posiadaniu pre­zydenta kamery pruskiej Friedricha von Posera. Nowy właściciel dóbr gliśnieńskich zdecy­dował o wzniesieniu okazałej rezydencji, której budowę rozpoczęto w 1793 roku. Zarazem opodal rezydencji wybudowano ałuniarnię i fabrykę jedwabiu.

W latach 20. XX wieku założono tutaj kąpielisko lecznicze, jedyne w swoim rodzaju uzdrowisko w regionie. Kolejnym właścicielem majątku był Israel Moses Henoch, znany jako fundator kościoła wzniesionego w 1837 roku, który adaptował pałac na luksusowe kasyno z hotelem. Po kolejnych zmianach własnościowych, w posiadanie majątku wszedł Karl Otto von Wartenberg, który zrezygnował z prowadzenia uzdrowiska i skoncentrował się wyłącznie na prowadzeniu działalności rolnej. Z dóbr ziemskich utworzona została or­dynacja, a w miejscu zabudowy uzdrowiskowej wybudowano założenie folwarczne. W po­łudniowo-wschodniej części parku wystawiono mauzoleum rodzinne z herbami rodowymi w frontonie fasady. Przebudowano i rozbudowano również pałac, w którym spadkobiercy K.O. von Wartenberga mieszkali do końca lat 20. XX wieku.

W 1945 roku majątek został znacjonalizowany i przekształcony w Państwowe Gospodar­stwo Rolne. Pałac do lat 60. XX wieku nie był użytkowany i znajdował się w złym stanie technicznym. W 1967 roku budynek został wydzierżawiony Kaliskiej Wytwórni Pluszu i Aksamitu na ośrodek kolonijny. Skrzydło pochodzące z 1910 roku pozostało w użytko­waniu PGR i do dnia dzisiejszego znajdują się w nim wydzielone mieszkania pracowni­cze. W latach 1968-1972 przeprowadzono remont generalny i adaptacje wnętrz do nowej funkcji. W latach 70. XX wieku użytkownikiem pałacu była firma Rurotex. W 1978 roku właścicielem obiektu został Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego w Lubniewicach.

Pałac został wzniesiony w 1793 roku w stylu późnego baroku. W swym obecnym kształ­cie jest to budowla założona na planie wydłużonego prostokąta na osi północny zachód – południowy wschód. Obiekt jest murowany z cegły na zaprawie wapiennej, o tynkowa­nych elewacjach. W sensie architektonicznym jest to budowla parterowa, w części podpiw­niczona, nakryta dachem mansardowym z lukarnami o wolutowych spływach i wystawka­mi okiennymi. Na osi pałacu zlokalizowana jest owalna sala nakryta kopułowo, artykuło­wana w elewacjach ryzalitami. Od frontu poprzedzona została schodami i prostokątnym tarasem, od strony elewacji tylnej schodami i kolumnowym portykiem. Elewacje akcen­towane są wejściami, otworami okiennymi, gzymsem cokołowym i koronującym oraz bo­niowaniem.

Więźba dachowa pałacu jest drewniana XIX i XX-wieczna, o konstrukcji płatwiowo-klesz­czowej, z oryginalną więźbą kopuły nad salą główną. Dachy przykryte zostały dachówką ceramiczną karpiówką układaną w koronkę. Stolarka okienna i drzwiowa jest wtórna.

Z historycznego wyposażenia i wystroju pałacu niemal nic się nie zachowało do dnia dzi­siejszego. Z pierwotnego układu pomieszczeń pozostawiono owalną salę o wysokości dwóch kondygnacji. Pozostałe pomieszczenia są wtórne, pełniące funkcje zgodne z aktual­nym przeznaczeniem obiektu, tj. ośrodka szkoleniowego.

Obecna budowla jest wynikiem kilku faz budowlanych. W pierwszym etapie, w koń­cu XVIII wieku wybudowano podłużny budynek pałacu nakryty mansardowym dachem z owalną salą nakrytą cebulastym hełmem kopułowym. Elewacje podłużne zaakcentowa­no rytmem trzech wejść i szesnastu okien, z których cześć zamknięta została prostokątnie, a część odcinkiem łuku. Wewnątrz, po obu stronach owalnej sali wprowadzono dwie sale, a części boczne zakomponowano w układzie dwuipółtraktowym. W sieniach bocznych mieściły się klatki schodowe. Pałac został wzniesiony pod wpływem realizacji letniej rezy­dencji Fryderyka Wielkiego – Sanssouci w Poczdamie.

W latach 30. XIX wieku, z inicjatywy Israela Mosesa Henocha dokonano rozbudowy pa­łacu o dwa dwuosiowe pseudortyzality dodane do elewacji bocznych, o wystroju architek­tonicznym nawiązującym do architektury pałacu. Kopułę przykrywającą centralny ryzalit zwieńczono wówczas Gwiazdą Dawida.

W 1856 roku Hans Karl von Wartenberg adaptował pałac na funkcje rezydencjonalne. W związku z czym dokonano przebudowy, w zakresie zmiany formy zwieńczenia bocznych pseudoryzalitów oraz likwidacji tralkowej balustrady u podstawy kopuły ryzalitu central­nego. Wewnątrz założono nowe stropy, schody, boazerię i kominki.

Kolejna przebudowa miała miejsce w 1910 roku, kiedy to dostawiono do elewacji północ­no-zachodniej nowe skrzydło, nakryte dachem mansardowym. Przed fasadą wybudowa­no taras oraz nowe schody. Na tarasie ustawiono dwie rzeźby ogrodowe i dwie kolejne na gzymsach u podstawy kopuły. W elewacji tylnej dobudowano ryzalit zwieńczony dekora­cyjną balustradą z kolumnowym portykiem i dwoma niszami bocznymi, w których usta­wiono kolejne rzeźby. W tym też czasie wymieniono pokrycie dachowe wraz z likwidacją lukarn, a nad wejściami bocznymi nadbudowano wolutowe szczyty.

W trakcie adaptacji z lat 1968-1972 prowadzonej przez PGR wymieniono częściowo więź­bę dachową, pokrycie dachu, balustradę schodów oraz tynki w elewacjach. Przebudowa­no częściowo układ pomieszczeń, rozebrano historyczne klatki schodowe i wybudowano nowe z żelbetu. Ponadto wymieniono stolarkę okienną i drzwiową. W otoczeniu pałacu, wykonano podjazd z płyt betonowych, uproszczono dekorację fontanny i zlikwidowano staw przed elewacją parkową.

Po 1978 roku za sprawą Ośrodka Szkolenia Rolniczego założono izolację poziomą funda­mentów, zamontowano boazerie klepkowe w sali owalnej oraz zmodernizowano pomiesz­czenia w parterze i w mansardzie, wyposażając je w łazienki. Na terenie parku odtworzono oś widokową i uczytelniono przebieg poszczególnych alejek. W ostatnim etapie prac przy­padających na lata 90. XX wieku dokonano rewaloryzacji sali balowej, usuwając wszelkie wtórne elementy i przywracając jej pierwotny charakter.

Błażej Skaziński Źródło: "Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"

Galeria wrzesień 2015