Miejscowość położona jest na terenie polodowcowym, w otoczeniu wzgórz morenowych i jezior rynnowych, ok. 5 km na wschód od gminnego miasteczka Lubniewice.
Wieś ma kształt regularnej owalnicy, zorientowanej na osi północ-południe. W północno-zachodniej części Jarnatowa znajduje się założenie folwarczne z pałacem i parkiem. Dziedziniec z zabudową gospodarczą mieści się w południowo-zachodniej części założenia, który od wschodu zamyka pałac, oddalony od drogi wiejskiej ok. 100 m. Rozległy park otacza pałac od strony północnej i wschodniej. Park tworzą głównie drzewa liściaste: klon, akacja, kasztanowiec, dąb, wiąz, uzupełnione cisami, świerkami i daglezją. Zachowały się również liczne aleje: lipowa, klonowa, grabowa i głogowa.
Wieś założyli śląscy koloniści w połowie XIII wieku. Od 1352 roku władali Jarnatowem von Waldowowie z Lubniewic, których majątek obejmował dużą część Ziemi Torzymskiej. Źródła pisane z 1421 roku wymieniają Małgorzatę Zymutz, jako właścicielkę 1/3 Jarnatowa, ale już od 1500 roku całość należy do rodu von Waldow. Ostatnim z rodu, osiadłym w Jarnatowie, był Kacper Adam von Waldow, fundator kościoła. W 1731 roku majątek przeszedł na własność Karola Zygmunta Kalckreutha, którego syn sprzedał włości rodzinie Gemmingen w 1751 roku. Do XX wieku właściciele zmieniali się jeszcze kilkakrotnie. W 1910 roku osiadł tu Teodor Böttinger, a jeden z jego synów gospodarował w Jarnatowie do 1945 roku. W tym czasie majątek został unowocześniony – założono gorzelnię, mleczarnię, turbinę elektryczną i krochmalnię, ponadto gospodarze wyspecjalizowali się w hodowli bydła, koni i trzody.
O siedzibie szlacheckiej wspominają źródła z początku XVIII wieku, mógł to być budynek, stanowiący główny korpus dzisiejszego pałacu, usytuowany na osi północ-południe, równoległy do ulicy. W latach 20. XX wieku rodzina Böttinger dokonała znacznych zmian w budowli – w wyniku przebudowy wzbogacono bryłę o ryzalit, wieżę, oranżerię i wystawki w dachu oraz wzniesiono skrzydło północno-zachodnie, nadając całości formę rezydencji o cechach renesansowych i romantycznych. XVIII-wieczny budynek posadowiony został na kamiennych ławach fundamentowych, natomiast XX-wieczne skrzydło i oranżeria na ceglanych. Fasada wschodnia, dziewięcioosiowa posiada centralny ryzalit z przedsionkiem i rozległymi schodami, natomiast narożniki flankowane są siedmioboczną oranżerią od południa i kolistą wieżą od północy. Elewacja północno-zachodnia ze skrzydłem, ośmioosiowa z parterowym ryzalitem o zaokrąglonej linii i zadaszonym tarasem, wspartym na kolumnach w porządku doryckim. W południowej elewacji skrzydła umieszczono sześcioboczną klatkę schodową, nakrytą dachem ostrosłupowym. W elewacjach pałacowych widoczne są cechy neorenesansowe oraz szczególnie – w skrzydle północno-zachodnim i oranżerii – modernistyczne. Pałac jest budynkiem dwukondygnacyjnym, podpiwniczonym z mieszkalnym poddaszem. Skrzydło północno-zachodnie funkcjonalnie i architektonicznie zespolono z korpusem głównym. Rozczłonkowaną bryłę nakrywają dwa połączone dachy czterospadowe, w których rozmieszczono liczne wystawki z daszkami dwuspadowymi i lukarny.
W okresie powojennym pałac należał początkowo do PGR, od lat 60. XX wieku wykonano remont, związany z adaptacją obiektu na ośrodek kolonijny. Wymieniono wówczas pokrycie dachowe na blachę ocynkowaną, wprowadzono dodatkowe ścianki działowe i przystosowano poddasze w całości na cele mieszkalne. W 1981 roku rozpoczęto adaptację na ośrodek wypoczynkowo-szkoleniowy. W oparciu o projekt techniczny wymieniono ponownie pokrycie dachu na blachę miedzianą, wstawiono część nowej stolarki okiennej i przemurowano część ścian. Prace te przerwano w 1983 roku. Kolejny, prywatny właściciel rozpoczął dalsze prace remontowe, które trwają do dziś.
Teresa Witkowska Źródło: "Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"
Comments